Εξωσωματική γονιμοποίηση, εμβρυομεταφορά και εγκυμοσύνη στη διάρκεια καύσωνα: όλα τα SOS
Η υπερβολική ζέστη και η άνοδος της θερμοκρασίας είναι γνωστό πως μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία των ανθρώπων, ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και οι έγκυοι.
Ας δούμε όμως τι συμβαίνει στην περίπτωση που υποβάλεστε σε εξωσωματική γονιμοποίηση ή μόλις έχετε πραγματοποιήσει την εμβρυομεταφορά σας. Υπάρχει κάποιος επιπλέον κίνδυνος; Πρέπει να προσέχετε κάτι περισσότερο;
Σε γενικές γραμμές αυτό που ισχύει και εδώ, είναι η εφαρμογή των κανόνων που αφορούν τις εγκύους.
Γιατί όμως οι έγκυοι κινδυνεύουν περισσότερο από την υπερβολική ζέστη;
Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα τους πρέπει να “εργαστεί σκληρότερα” για να ρυθμίσει τη θερμοκρασία τόσο στο σώμα της εγκύου όσο και του αναπτυσσόμενου μωρού.
Οι έγκυοι είναι επίσης πιο πιθανό να αφυδατωθούν. Αυτό επίσης έχει ως αποτέλεσμα ότι δεν θα είναι σε θέση να δροσιστούν ιδρώνοντας.
Στα πλαίσια ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης, το σώμα επίσης “εργάζεται σκληρότερα” – κατά κανόνα λαμβάνει ορμόνες, παράγει περισσότερα ωάρια, υποβάλλεται σε αναισθησία και επεμβάσεις όπως η ωοληψία και επίσης, συνήθως καταναλώνει ένα επιπλέον μείγμα φαρμάκων εκτός από τις ορμόνες όπως αντιπηκτικά και κορτιζόνη.
Εάν δούμε το φαινόμενο της αύξησης της θερμοκρασίας πιο γενικά, ήδη η υπερθέρμανση του πλανήτη αντιπροσωπεύει μια ιδιαίτερα “αγχωτική” περιβαλλοντική κατάσταση που θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη αναπαραγωγική δυναμική μέσω της αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από το φυσιολογικό ομοιοθερμικό του σημείο (θερμικό στρες -Heat Stress).
Οι αρνητικές επιπτώσεις που προκαλούνται από το θερμικό στρες στην αναπαραγωγική λειτουργία αφορούν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, επηρεάζοντας όχι μόνο τους μηχανισμούς γονιμοποίησης αλλά και τα πρώιμα και όψιμα στάδια ανάπτυξης του εμβρύου, όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στον παρακάτω πίνακα από το review paper που δημοσιεύθηκε λίγα χρόνια πριν στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Molecular Reproduction & Development και μπορείτε να μάθετε περισσότερα ΕΔΩ
ΠΗΓΗ¨https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/mrd.23123
Επιπλέον, ολοένα και περισσότερα επιστημονικά δεδομένα υποδηλώνουν ένα φάσμα ευπαθειών που σχετίζονται με τη υψηλή θερμότητα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση στη θερμότητα στο πρώτο τρίμηνο, όταν σχηματίζονται τα κύρια όργανα του εμβρύου, θα μπορούσε να συμβάλει σε ορισμένες γενετικές ανωμαλίες, ενώ η έκθεση στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο, όταν το έμβρυο υφίσταται ταχεία ανάπτυξη, μπορεί να συμβάλει σε πρόωρο τοκετό ή θνησιγένεια. Επίσης, η έκθεση σε θερμότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οφηγήσει σε χαμηλό βάρος γέννησης.
Όπως αντιλαμβάνεστε το να προστατεύεις όσο καλύτερα μπορείς τον οργανισμό σου όταν η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει σε υψηλά επίπεδα, και να τον βοηθάς να ρυθμίζει την εσωτερική του θερμοκρασία με βέλτιστο τρόπο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο στη διάρκεια της κύησης, αλλά γενικότερα για τη γονιμότητα και την αναπαραγωγική δυναμική, στα πλαίσια προετοιμασίας και προσπάθειας για τεκνοποίηση και για τους δύο συντρόφους.
Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με την υπερβολική ζέστη, και για την καλύτερη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος σας όποια και αν είναι η αναπαραγωγική σας ανάγκη αυτή τη στιγμή, είναι σημαντικό να ακολουθήσετε αυτά τα παρακάτω μέτρα:
Άνετα, βαμβακερά ή λινά ρούχα, που αφήνουν το σώμα να αναπνέει:
Τα ρούχα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη σωστή κυκλοφορία του αέρα στο σώμα οπότε επιλέξτε υφάσματα που αναπνέουν και απορροφούν τον ιδρώτα. Αυτό θα σας βοηθήσει επίσης να αποφύγετε τα εξανθήματα.
‘Αφθονα υγρά/ νερό:
Αν και αυτό πρέπει να αποτελεί κανόνα για όλο το χρόνο, ιδιαίτερα το καλοκαίρι ή από τη στιγμή που η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει, πρέπει να καταναλώνετε τουλάχιστον 2 λίτρα νερό ως βασικό ρυθμιστή της ομοιόστασης και θερμοκρασίας του σώματος. Από την ενίσχυση του τραχηλικού υγρού και την προετοιμασία του σώματός σας για αιματολογικές εξετάσεις, μέχρι τη διατήρηση κάθε συστήματος του σώματός σας σε καλύτερη λειτουργία, η ενυδάτωση είναι ζωτικής σημασίας. Εάν είστε ήδη έγκυοι, όπως προαναφέραμε, είστε πιο ευαίσθητες στην αφυδάτωση καθώς το σώμα σας απαιτεί περισσότερο νερό και ως εκ τούτου, πρέπει να λαμβάνετε άφθονη ποσότητα υγρών μέσω της διατροφής σας. Επίσης, μπορείτε να αφυδατωθείτε πιο εύκολα κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης, οπότε φροντίστε να καταναλώνετε άφθονο νερό σε όλη τη διαδικασία.
Το αλκοόλ και η καφεΐνη μπορεί επίσης να αυξήσουν την αφυδάτωση, γι’ αυτό να προσέχετε τι πίνετε και αν αναγκατικά φύγετε από το σπίτι, να έχετε πάντα μαζί σας ένα μπουκάλι νερό.
Σωστή διατροφή:
Μια υγιεινή διατροφή πλούσια σε όλες τις βιταμίνες, μέταλλα και θρεπτικά συστατικά εξασφαλίζει όλα τα απαραίτητα συστατικά στον οργανισμό και τον βοηθάει να λειτουργεί βέλτιστα. Για να προφυλαχτείτε από τις αρνητικές επιπτώσεις της υπερθέρμανσης σε μοριακό επίπεδο, όπως αναφέρονται στον πιο πάνω πίνακα και το σχετικό άρθρο, να βοηθήσετε τα ωάρια και τα σπερματοζωάρια να αμυνθούν απέναντι στις επιβλαβείς επιπτώσεις του θερμικού στρες στις μεμβράνες, τα μιτοχόνδρια και το γενετικό τους υλικό, η υγιεινή διατροφή πρέπει να είναι προτεραιότητα σας. Ακόμα και αν λαμβάνετε εξειδικευμένα συμπληρώματα για αυτό το σκοπό όπως τα Fertilovit, αυτό που τονίζω πάντα ως επιστημονική διευθύντρια στην Ελλάδα, είναι πως η υγιεινή ισορροπημένη διατροφή είναι το παν. Στο πρόσφατο μάλιστα παγκόσμιο συνέδριο Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας που συμμετείχαμε, η κλιματική αλλαγή, η υπερθέρμανση του πλανήτη και γενικότερα η επίδραση του περιβάλλοντος στην αναπαραγωγική δυναμική ήταν μέσα στα πιο σημαντικά θέματα που συζητήσαμε τόσο εσωτερικά στην εταιρεία όσο και με συναδέλφους από το εξωτερικό, και πραγματικά πιστεύω πως το πρώτο και πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να ξεκινήσουμε πιο εντατική ενημέρωση του κοινού για το ένα τόσο σημαντικό θέμα όπως αυτό.
Μη σας κουράζω, στο σημείο αυτό απλά κρατήστε το ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη και η πιο μακρόχρονη έκθεση σε υψηλότερες θερμοκρασίες αποτελούν από μόνες τους αιτίες διαταραχής της γονιμότητας. Και η σωστή διατροφή και επαρκής ενυδάτωση είναι και εδώ ένας τρόπος σημαντικής άμυνας.
Διαβάστε περισσότερα: 5 νέα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να αυξήσετε τις πιθανότητες κύησης
Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο:
Αποφύγετε να βγαίνετε στον ήλιο τις ώρες αιχμής. Ακόμα και αν είστε δίπλα στη θάλασσα, όπου υπάρχει και η αντανάκλαση στο νερό, ο ήλιος δεν συγχωρεί τα λάθη σας. Εάν δεν μπορείτε να κάνετε αλλιώς, φορέστε καπέλο με μεγάλο γείσο περιμετρικά, χρησιμοποιήστε αντηλιακό και γυαλιά ηλίου για να προστατέψετε όλο σας το σώμα από το κύμα καύσωνα.
Ζητήστε βοήθεια με το πρώτο σημάδι θερμικής εξάντλησης ή άλλου δυνητικά επικίνδυνου συμπτώματος όπως ένα οίδημα:
Εάν αισθάνεστε ζάλη, αδυναμία ή κόπωση, μπείτε αμέσως μέσα και πιείτε νερό ή διάλυμα ηλεκτρολυτών για άμεση τόνωση του οργανισμού. Οι μυϊκές κράμπες και η ναυτία, μπορεί επίσης να αποτελούν γενικά συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης. Όμως όλα τα παραπάνω, λιγότερο ή περισσότερο έντονα, μπορεί επίσης να είναι και παρενέργεις της φαρμακευτικής αγωγής για την εξωσωματική γονιμοποίηση. Το οίδημα, δηλαδή πρήξιμο στα πόδια ή/και στα χέρια είναι ένα άλλο θέμα που μπορεί να εμφανιστεί σε έγκυες γυναίκες τα καλοκαίρια. Και ως ένα βαθμό είναι φυσιολογικό. Μπορεί όμως να εμφανιστεί ξανά και λόγω της πρόσληψης κάποιων φαρμάκων ή και λόγω επιπλοκής (πχ θρόμβωση) στα πλαίσια της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ιδιαίτερα τώρα το καλοκαίρι, εάν υποβάλεστε σε εξωσωματική γονιμοποίηση και νιώθετε περισσότερο “πρησμένη” σας συμβουλεύω να αφαιρέσετε και όλα τα δαχτυλίδια σας που φαίνονται πιο στενά και δεν βγαίνουν εύκολα από τα δάχτυλα σας.
Η θερμοπληξία και η εξάντληση είναι πολύ σοβαρές καταστάσεις, ειδικά στην αρχή της εγκυμοσύνης ή στις δύο εβδομάδες αναμονής μετά την εμβρυομεταφορά. Μερικά συμπτώματα θερμοπληξίας μπορεί να συγχέονται με σημάδια της πρώιμης εγκυμοσύνης, από ζάλη και ναυτία έως εφίδρωση, αύξηση παλμών και δίψα. Γενικά, στη φάση αυτή, η σωστή επικοινωνία με το γιατρό σας είναι πολύ σημαντική. Δεν υπάρχει λόγος πανικού όμως είναι σημαντικό να έχετε πλήρη αντίληψη του πως νιώθετε και σε περίπτωση αμφιβολίας να κρίνει εκείνος τι είναι φυσιολογικό και τί όχι.
Τώρα, η δύσκολη ερώτηση που όμως πρέπει να κάνουμε.
Μπορεί η θερμοπληξία να αποβεί μοιραία;
Ναί. Η θερμοπληξία, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να είναι θανατηφόρα. Η λεγόμενη θερμική εξάντληση αποτελεί την πιο σοβαρή επιπλοκή που μπορεί να προκύψει λόγω της υψηλής θερμοκρασίας και μπορεί να εξελιχθεί σε πιθανώς θανατηφόρα θερμοπληξία. Στη συνθήκη αυτή, το σώμα αδυνατεί πλέον να ελέγξει τη θερμοκρασία. Ο ασθενής μπορεί να έχει πυρετό πάνω από 40-42 βαθνούς Κελσίου και οι πιθανότητες επιβίωσης είναι χαμηλές. Εάν η κατάσταση βγει εκτός ελέγχου, το άτομο μπορεί να πέσει σε κώμα.
Η θερμοπληξία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να θέσει τις γυναίκες και το μωρό σε υψηλότερο κίνδυνο. Η θερμοπληξία μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές του νευρικού σωλήνα στα μωρά και μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε αποβολή και μητρικό θάνατο.
Οπότε μείνετε ασφαλείς, μακρυά από τον ήλιο ή σε εξωτερικό περιβάλλον τις ώρες έντονης ηλιοφάνειας, στη δροσιά, καλά ενυδατωμένοι (με νερό, όχι ζαχαρούχα αναψυκτικά) και ακολουθήστε μία ελαφριά υγιεινή γεμάτη φρούτα και λαχανικά διατροφή.
Κλείνω το σημερινό άρθρο με ένα ιδιαίτερα χρήσιμο βίντεο από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό για το πως μπορούμε να προστατευτούμε στη διάρκεια ενός κύμα καύσωνα. Παρακαλώ δείτε το.
Να είστε καλά και παραμείνετε ασφαλείς,
Χαρούλα