Μιτοχονδριακό mtDNA: Μπορεί να προβλέψει την επιτυχία μίας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης;
Μήπως η ποσότητα του μιτοχονδριακού DNA (mtDNA) σε δείγματα βιοψίας βλαστοκύστεων έχει τη δυνατότητα να χρησιμεύσει ως βιοδείκτης της ικανότητας εμφύτευσης ενός ευπλοειδικού εμβρύου, ανεξάρτητα από τη μορφολογία του;
Αυτή είναι η ερώτηση την οποία θέλησε να απαντήσει μία πολύ δυνατή επιστημονική ομάδα σε πρόσφατη μελέτη που μόλις δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Human Reproduction.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι τα αυξημένα επίπεδα μιτοχονδριακού mtDNA, πάνω από ένα προηγουμένως καθορισμένο όριο, συνδέονται στενά με την αποτυχία της εμφύτευσης μίας βλαστοκύστης και αντιπροσωπεύουν έναν ανεξάρτητο βιοδείκτη της βιωσιμότητας ενός εμβρύου.
Αυτό που ήδη ξέρουμε είναι πως η βελτίωση των μεθόδων επιλογής των εμβρύων για εμβρυομεταφορά, είναι ιδιαίτερα σημαντική προκειμένου να αυξηθούν οι πιθανότητες μίας εγκυμοσύνης μετά από μία θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης, που έχει οδηγήσει στη δημιουργία πολλαπλών εμβρύων.
Δυστυχώς, ακόμα και στην περίπτωση που έχει προηγηθεί προεμφυτευτικός έλεγχος PGS και έχουν μεταφερθεί υγιή χρωμοσωμικά έμβρυα υψηλής μορφολογικά ποιότητας, κανείς δε μπορεί να εγγυηθεί πως αυτό θα οδηγήσει σε ένα θετικό αποτέλεσμα και μία υγιή εγκυμοσύνη.
Πρόσφατες μελέτες έχουν συσχετίσει την ποσότητα του μιτοχονδριακού mtDNA στα εμβρυϊκά κύτταρα με την πιθανότητα του αναπτυξιακού τους δυναμικού, και πιο συγκεκριμένα, τα υψηλότερα επίπεδα μιτοχονδριακού mtDNA φαίνεται να σχετίζονται με μειωμένη ικανότητα για εμφύτευση άρα και εγκυμοσύνη. Ωστόσο, μέχρι στιγμής οι διάφορες μελέτες αφορούσαν μικρό σχετικά αριθμό ασθενών και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είχαν αξιολογηθεί και επικυρωθεί κατάλληλα ώστε να μπορούμε να εφαρμόσουμε σωστά τις πληροφορίες.
Τι δεδομένα μας δίνει η νέα μελέτη
Στην μεγάλη, τυφλή, αναδρομική μελέτη που μόλις δημοσιεύτηκε στο Human Reproduction, αναλύθηκαν τα σχετικά επιπέδα μιτοχονδριακού mtDNA σε 1505 ευπλοειδείς (χρωμοσωμικά φυσιολογικές) βλαστοκύστες που προέρχονταν από 490 ζευγάρια που υποβλήθηκαν σε προεμφυτευτικό γενετικό έλεγχο για ανευπλοειδία, στα πλαίσια ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η επιτυχία ή όχι της εμφύτευσης συσχετίστηκε με τα επίπεδα μιτοχονδριακού mtDNA σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να καθοριστεί η ικανότητα της μεθόδου για την πρόβλεψη της βιωσιμότητας των εμβρύων και προκειμένου να εκτιμηθεί η αξιοπιστία των προηγούμενων προτεινόμενων επιπέδων μιτοχονδριακού mtDNA.
Από όλες τις βλαστοκύστες που αναλύθηκαν, 9,2% (139/1505) περιείχαν επίπεδα μιτοχονδριακού mtDNA πάνω από το όριο που είχε προγενέστερα καθοριστεί ως όριο βιωσιμότητας, και ως εκ τούτου προβλεπόταν να έχουν μειωμένες πιθανότητες εμφύτευσης.
Μέχρι την ημερομηνία της ανάλυσης των δεδομένων της μελέτης, 282 ευπλοειδείς βλαστοκύστες είχαν μεταφερθεί με ένα συνολικό ποσοστό εμφύτευσης 65,6% (185/282).
Από τα μεταφερόμενα έμβρυα, 249 περιείχαν επίπεδα μιτοχονδριακού mtDNA εντός των φυσιολογικών ορίων, 185 εκ των οποίων οδήγησαν σε εγκυμοσύνη, δίνοντας ένα ποσοστό εμφύτευσης 74,3% για τα ευπλοειδικά έμβρυα με «κανονικές» ποσότητες μιτοχονδριακού mtDNA. Επίσης, 33 από τα μεταφερόμενα έμβρυα προσδιορίστηκαν να έχουν αυξημένες ποσότητες μιτοχονδριακού mtDNA, όμως κανένα από τα έμβρυα αυτά δεν οδήγησε σε εγκυμοσύνη.
Ως εκ τούτου, η αρνητική προγνωστική αξία της εκτίμησης του μιτοχονδριακού mtDNA σε αυτή την κοόρτη ήταν 100% (33/33). Η διαφορά μεταξύ των ποσοστών εμφύτευσης για τα έμβρυα με φυσιολογική και αυξημένα επίπεδα μιτοχονδριακού mtDNA ήταν πολύ σημαντική (Ρ <0,0001). Τα κατώτατα όρια μιτοχονδριακού mtDNA, που χρησιμοποιήθηκαν για την ταξινόμηση των εμβρύων, δεν επηρεάστηκαν από την ηλικία της γυναίκας ή την κλινική στην οποία πραγματοποιήθηκε η εξωσωματική γονιμοποίηση. Επίσης, η πιθανότητα ενός εμβρύου να έχει αυξημένα επίπεδα μιτοχονδριακού mtDNA δε φάνηκε να εξαρτάται από τη μορφολογία του εμβρύου.
Περιορισμοί και τι πρέπει να προσέξουμε
Αυτή η μελέτη παρέχει πράγματι ισχυρές ενδείξεις ότι η ποσότητα του μιτοχονδριακού mtDNA μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα πολύτιμο εργαλείο για να βοηθήσει την αξιολόγηση της βιωσιμότητας μίας βλαστοκύστης και το επιτυχές ξεκίνημα μίας εγκυμοσύνης. Ωστόσο, για να μπορέσουμε να την εφαρμόσουμε με επιτυχία στην πράξη χρειαζόμαστε και άλλους τύπους ερευνών, ώστε να μπορέσει να δημιουργηθεί ένα σαφές πρωτόκολλο χρήσης των σημαντικών αυτών νέων δεδομένων.
Το μόνο σίγουρο είναι πως τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι η ποσότητα του μιτοχονδριακού mtDNA μπορεί να λειτουργήσει ως ανεξάρτητος βιοδείκτης για την πρόβλεψη εμφύτευσης μίας ευπλοειδούς, χρωμοσωμικά φυσιολογικής βλαστοκύστης.
Λίγα λόγια για τα μιτοχόνδρια και γιατί παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στην υπογονιμότητα.
Τα μιτοχόνδρια είναι μικρά οργανίδια στα κύτταρα μας, που αφενός είναι απαραίτητα για την παραγωγή ενέργειας και αφετέρου συμμετέχουν στην κυτταρική σηματοδότηση. Αυτά τα οργανίδια περιέχουν DNA το οποίο κωδικοποιεί 13 πρωτεΐνες. Τα μιτοχόνδρια έχουν επίσης τον εξοπλισμό για να παράγουν πρωτεΐνες. Ένα ανθρώπινο ωάριο περιέχει 100 000 έως 600 000 μιτοχόνδρια. Τα περισσότερα άλλα κύτταρα στο ανθρώπινο σώμα έχουν πολύ λιγότερα μιτοχόνδρια. Αυτά τα μικρά οργανίδια κληρονομούνται από τη μητέρα και για αυτό το λόγο η λειτουργία τους θα πρέπει να διατηρηθεί ώστε το έμβρυο να είναι υγιές, και να εξασφαλίζεται η βέλτιστη γονιμότητα.
Όπως λοιπόν καταλαβαίνετε, η μιτοχονδριακή υγεία είναι άκρως απαραίτητη για τη γονιμότητα και την ικανότητα για εγκυμοσύνη. Στο πρόγραμμα μου 3 μήνες για πιο υγιή ωάρια, η μιτοχονδριακή ευεξία είναι προτεραιότητα.
Η γονιμότητα στις γυναίκες μειώνεται σιγά-σιγά από την ηλικία των 30 ετών, και ραγδαία μετά τα 36 – 38 έτη. Το ίδιο συμβαίνει και με την ικανότητα των εμβρύων για επιβίωση και εμφύτευση, ιδιαίτερα στις γυναίκες προχωρημένης αναπαραγωγικής ηλικίας ή σε νεότερες γυναίκες με μειωμένο αποθεματικό ωοθηκών.
Ενώ λοιπόν η χειροτέρευση της ποιότητας των ωαρίων ή και της μήτρας σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να είναι υπεύθυνη για τη δραματική πτώση στη γυναικείας γονιμότητας, δεν είναι σαφές γιατί λειτουργικά συμβαίνει αυτό. Εδώ ακριβώς είναι που τα μιτοχόνδρια φαίνεται πως παίζουν σημαντικό ρόλο.
Για τη σημαντική αυτή παράμετρο της γονιμότητας θα είμαστε σε επαφή. Στη διάθεση σας για ότι άλλο χρειαστείτε.
Να είστε καλά,
Χαρούλα