Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Eνημερωθείτε σωστά και προστατέψτε τον οργανισμό σας
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) είναι μια αρκετά συχνή ορμονική διαταραχή, που αφορά το 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Το όνομα της ασθένειας προέρχεται από την μορφή που έχουν οι ωοθήκες στις περισσότερες, αλλά όχι όλες τις γυναίκες που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή. Ετσι λοιπόν, οι ωοθήκες είναι μεγαλύτερες σε όγκο και περιέχουν πολλές μικρές κύστεις που βρίσκονται κατά μήκος του εξωτερικού άκρου της κάθε ωοθήκης (πολυκυστική εμφάνιση). Φανταστείτε κάτι σαν ένα κολιέ με πέρλες να «αγκαλιάζει» περιμετρικά την κάθε ωοθήκη. Τα πιο συνηθισμενα συμπτώματα περιλαμβάνουν μη συχνή ή παρατεταμένη έμμηνο ρύση, υπερβολική τριχοφυΐα στο πρόσωπο αλλά και άλλα σημεία του σώματος, ακμή και παχυσαρκία (ιδιαίτερα στην περιοχή της κοιλιάς). Κάποιες γυναίκες έχουν μεμονωμένα κάποια συμπτώματα (ήπια μορφή) κάποιες άλλες αρκετά από αυτά.
Με μία πρώτη ματιά, στα κορίτσια που διανύουν την εφηβεία, σπάνια ή απούσα έμμηνος ρύση μπορεί να είναι καμπανάκι κινδύνου για την ύπαρξη της νόσου. Σε μεγαλύτερες γυναίκες, δυσκολία επίτευξης εγκυμοσύνης ή ανεξήγητη αύξηση βάρους σε συνδιασμό με ορμονικές διαταραχές μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι.
Η αλήθεια ειναι πως δε γνωρίζουμε ακριβώς τα αίτια του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο των μακροπρόθεσμων επιπλοκών, όπως είναι ο διαβήτης τύπου 2, η υπογονιμότητα, η παχυσαρκία, η υπέρταση και η καρδιαγγειακή νόσος.
Ας δούμε όμως τα πράγματα λίγο πιο αναλυτικά. Σίγουρα, για να ξεκινήσουν τα όποια συμπτώματα, πρέπει μια γυναίκα να έχει περίοδο. Δηλαδή να έχει ξεκινήσει η λειτουργία του αναπαραγωγικού της συστήματος που περιλαμβάνει και τις αντίστοιχες ορμόνες της αναπαραγωγής. Σε ορισμένες γυναίκες, το σύνδρομο μπορεί να εμφανιστεί πολύ αργότερα, ως αποτέλεσμα σημαντικής αύξησης του σωματικού βάρους. Γνωρίζω αρκετές γυναίκες στα 30 τους που αυξομείωση βάρους +/- 5 κιλά μπορεί να κάνει τη διαφορά ως προς το αν έχουν τα συμπτώματα του συνδρόμου ή όχι. Προσοχή στο σημείο αυτό: πολλές γυναίκες μπορεί να έχουν πολυκυστικές ωοθήκες, χωρίς να έχουν το σύνδρομο. Επίσης, πολλές γυναίκες μπορεί να είναι πολύ αδύνατες και πάλι να έχουν το σύνδρομο. Δεν υπάρχει ένας κανόνας για όλες τις περιπτώσεις. Υπάρχει εξατομικευμένη διάγνωση και θεραπεία.
Τα συμπτώματα λοιπόν ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα, τόσο στον τύπο όσο και τη σοβαρότητα. Για να μπορέσουμε με σιγουριά να πούμε πως μια γυναίκα πάσχει από το σύνδρομο πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα: Α) Διαταραχές περιόδου Β) Αυξημένα ανδρογόνα και Γ) Πολυκυστικές ωοθήκες. Τι σημαίνει τώρα αυτό.
Α) Διαταραχές περιόδου έχει μια γυναίκα η οποία: έχει ακανόνιστη περίοδο, συνήθως από τη μια περίοδο στην άλλη μεσολαβεί διάστημα μεγαλύτερο των 35 ημερών, το χρόνο έχει λιγότερες από 8-10 περιόδους, μπορεί να κάνει να «δει» περίοδο ακόμα και τέσσερις μήνες ή εφόσον έχει περίοδο, η περίοδος αυτή να είναι απειροελάχιστη ή το αντίθετο, πάρα πολύ βαριά.
Β) Αυξημένα επίπεδα των ανδρικών ορμονών (ανδρογόνα) μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την υπερτρίχωση του προσώπου και του σώματος (στέρνο, κοιλιά, χέρια, γύρω από τις θηλές), ακμή ενηλίκων ή σοβαρή εφηβική ακμή, καθώς και αραίωση μαλλιών (αλωπεκία) με τη χαρακτηριστική μορφή που εμφανίζεται στους άντρες. Επίσης, σε ορισμένες γυναίκες, τα στήθη είναι σχετικά μικρά και οι ίδιες έχουν πιο βαριά φωνή. Κι εδώ πρέπει να αναφερθεί πως τα συμπτώματα ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα.
Γ) Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι μια σχετικά απλή υπερηχογραφική διάγνωση. Προκειται για διογκωμένες ωοθήκες που περιέχουν πολλές μικρές κύστεις. Οπως είπαμε δε γνωρίζουμε ακριβώς γιατί συμβαίνουν όλες αυτές οι ορμονικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν το σύνδρομο αυτό. Ομως οι αλλαγές αυτές διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία των ωοθηκών, που δυσκολεύονται να παράγουν και να «απελευθερώσουν» ένα ώριμο ωάριο κατά την ωορρηξία. Έτσι, στις πολυκυστικές ωοθήκες, η ωορρηξία δεν πραγματοποιείται και τα ωάρια μένουν παγιδευμένα στις ωοθήκες, δημιουργώντας πολύ μικρές κύστεις, χαρακτηριστικές του συνδρόμου. Για το λόγο αυτό και το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί αίτιο υπογονιμότητας.
Όμως, παρά το όνομα τους, οι «πολυκυστικές ωοθήκες», από μόνες τους, ακόμα και αν υπάρχουν σε αυτή τη μορφή, δεν επιβεβαιώνουν τη διάγνωση του συνδρόμου. Για να διαγνωστεί μια γυναίκα με το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, θα πρέπει επίσης να έχει διαταραχές της εμμήνου ρύσεως ή/και περίσσεια ανδρογόνων.
Μερικές γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες μπορεί να μην έχουν το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, ενώ άλλες γυναίκες, αν και λίγες, μπορεί να το έχουν, και ας έχουν φυσιολογικές υπερηχογραφικά ωοθήκες.
Ο λόγος που πρέπει να δείτε έγκαιρα το γιατρό σας σε περίπτωση που υποψιάζεστε πως μπορεί να πάσχετε από το σύνδρομο, είναι οι πολύ σημαντικές επιπλοκές του, οι οποίες συνοψίζονται παρακάτω σε τυχαία σειρά:
- Διαταραχές κύκλου – Ανωμαλίες περίοδου
- Καρκίνος του ενδομητρίου λόγω έκθεσης σε διαρκώς υψηλά επίπεδα οιστρογόνων
- Υπέρταση
- Διαβήτης τύπου 2
- Παχυσαρκία – Υψηλή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια, χαμηλή «καλή» χοληστερόλη
- Μεταβολικό Σύνδρομο
- Αυξημένη CRP
- Καρδιαγγειακά προβλήματα
- Άπνοια κατά τη διάρκεια του ύπνου
- Σε περίπτωση εγκυμοσύνης διαβήτη κύησης ή εκλαμψία.
Για τη σωστή διάγνωση του συνδρόμου, είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να λάβει υπόψη πολλές διαφορετικές παραμέτρους και μετά να αποφασίσει με τη μέθοδο του αποκλεισμού, δηλαδή να αποφασίσει πως πρόκειται για αυτή και όχι κάποια άλλη πιθανή διαταραχή. Η αρχή γίνεται με τη λήψη ενός αναλυτικού ιατρικού ιστορικού. Ο γιατρός πρέπει να γνωρίζει λεπτομέρειες σχετικά με την έμμηνο ρύση σας, πιθανές αλλαγές βάρους και άλλα συμπτώματα. Ακολουθεί η κλινική και γυναικολογική εξέταση, κατά τη διάρκεια της οποίας ο γιατρός σας ελέγχει και συλλέγει περισσότερες πληροφορίες συμπεριλαμβανομένων του ύψος, του βάρος και της αρτηριακή σας πίεσης, στοιχείων υπερτρίχωσης, και άλλες πιθανές ανωμαλίες (δερματικές αλλαγές, υπερμεγέθης κλειτορίδα). Υπερηχογραφικά, ελέγχονται οι ωοθήκες για τη χαρακτηριστική μορφολογία που αναφέρθηκε. Ακολουθούν οι εξετάσεις αίματος. Οι πιο συνηθισμένες εξετάσεις περιλαμβάνουν FSH, LH, οιστραδιόλη, προλακτίνη, τεστοστερόνη και άλλα ανδρογόνα, έλεγχο των ορμονών του θυροειδή, σάκχαρο νηστείας και καμπύλη σακχάρου, καθώς και έλεγχο της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων επιπλοκών, και να επιτρέψει στη γυναίκα να έχει μια απόλυτα φυσιολογική ζωή.
