Γήρανση ωοθηκών και μακροζωία – τα πιο σημαντικά ευρήματα των τελευταίων ετών για την (αναπαραγωγική) μακροζωία.
Σήμερα θέλω να μοιραστώ μαζί σας μία από τις πιο σημαντικές — και κατά τη δική μου επιστημονική κρίση, πιο καθοριστικές — μελέτες που έχουμε για την υγεία της γυναίκας τα τελευταία χρόνια.
Πρόκειται για μια δημοσίευση στο Nature Aging, στην οποία οι ερευνητές εξέτασαν τις ωοθήκες:
-
σε γυναίκες 23–29 ετών, και
-
σε γυναίκες 49–54 ετών,
όχι ως ενιαίο ιστό, αλλά σε επίπεδο μεμονωμένων κυττάρων.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η ωοθήκη είναι το πρώτο όργανο που γερνάει. Με την ηλικία παρατηρούνται:
-
μείωση της μικροκυκλοφορίας και της οξυγόνωσης,
-
μείωση των κυττάρων που υποστηρίζουν το ωάριο,
-
διαταραχή της ενδοκυτταρικής «επικοινωνίας», και — το πιο κρίσιμο —
την υπερενεργοποίηση του μεταβολικού μονοπατιού mTOR.
Τι είναι όμως το mTOR, που παίζει τόσο σημαντικό ρόλο και στην αναπαραγωγή;
Το mTOR είναι ένας κεντρικός ρυθμιστής του μεταβολισμού και της κυτταρικής λειτουργίας.
Αποφασίζει αν τα κύτταρα θα:
-
χρησιμοποιήσουν ενέργεια και θα «δουλέψουν», ή αν θα
-
μπουν σε φάση επιδιόρθωσης και αποκατάστασης.
Στην ωοθήκη, το mTOR είναι εξαιρετικά ευαίσθητο σε παράγοντες όπως:
-
στρες,
-
αστάθεια γλυκόζης,
-
κακή ποιότητα ύπνου,
-
χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή,
-
συνεχές «τσιμπολόγημα» χωρίς μεταβολικά διαλείμματα.
Όταν το mTOR παραμένει σταθερά ενεργό, τα κύτταρα της ωοθήκης λειτουργούν χωρίς επαρκή φάση αποκατάστασης → και έτσι φθείρονται πιο γρήγορα.
Ο στόχος λοιπόν δεν είναι να το «κατεβάσουμε».
Ο στόχος είναι να το ρυθμίσουμε — να επαναφέρουμε τον φυσιολογικό κύκλο δράσης και ανάπαυσης.
Και εδώ περνάμε στο «πώς».
Τι σημαίνει αυτό για εμάς τις γυναίκες στην πράξη;
Δεν αλλάζουμε την ηλικία μας.
Δεν «νικάμε τον χρόνο». Αλλά μπορούμε να επηρεάσουμε το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η ωοθήκη.
Μπορούμε να υποστηρίξουμε:
-
τη μικροκυκλοφορία
-
τη μιτοχονδριακή ενέργεια
-
το μεταβολικό ρυθμό
-
το νευροενδοκρινικό feedback
με τρόπους απόλυτα εφαρμόσιμους και ρεαλιστικούς.
Αυτοί σύμφωνα με την ισχύουσα βιβλιογραφία είναι οι τέσσερις βασικοί πυλώνες:
1) Στήριξη μιτοχονδρίων
(η «ενεργειακή βάση» των ωαρίων και των κυττάρων της ωοθήκης)
Τα μιτοχόνδρια είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ATP — με λόγια απλά: κυτταρική ενέργεια.
Η ποιότητα της μιτοχονδριακής λειτουργίας επηρεάζει άμεσα:
-
την ποιότητα του ωαρίου,
-
την ορμονική ρύθμιση,
-
και την ανθεκτικότητα στον μεταβολικό στρες.
Στην πράξη χρειάζεται να στοχεύουμε σε:
-
Σταθερό ύπνο 7.5–8.5 ώρες.
-
Πρωτεΐνη στο πρώτο γεύμα, για σταθεροποίηση γλυκόζης και ενέργειας.
-
Ωμέγα-3 (EPA+DHA) από ψάρι χωρίς βαρέα μέταλλα ή κατάλληλο συμπλήρωμα που τα περιέχει στην πλέον καθαρή τους μορφή.
-
CoQ10 και μαγνήσιο για έξτρα μιτοχονδριακή υποστήριξη. Για γυναίκες άνω των 35 ετών προτείνω το Fertilovit F 35 Plus. ή το Fertilovit F Thy (όταν απαγορεύεται η λήψη ιωδίου) που τα περιέχουν
-
Πρωινή έκθεση στο φυσικό φως για ρύθμιση κιρκάδιου ρυθμού.
Στόχος: κυτταρική σταθερότητα και καθαρή πηγή ενέργειας.
2) Αντιφλεγμονώδη διατροφή
(η βάση για ορμονική ισορροπία και καλύτερη μικροκυκλοφορία στις ωοθήκες για βέλτιστη παροχή μικροθρεπτικών συστατικών)
Η χαμηλού βαθμού φλεγμονή επηρεάζει την ωοθήκη πολύ νωρίτερα από ό,τι τα συμπτώματα εμφανίζονται.
Στην πράξη αυτό σημαίνει:
-
Μεσογειακό διατροφικό πρότυπο. Στις ασθενείς μας εφαρμόζω εξειδικευμένα πρωτόκολλα διατροφογενωμικής ανάλυσης ειδικά για τη γονιμότητα.
-
Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λίπους.
-
Υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών (σαλάτες, βότανα, σταυρανθή λαχανικά).
-
Μείωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών και ζάχαρης. Προτείνω την αποφυγή τους στη φάση πριν και κατά τη διάρκεια εξωσωματικής γονιμοποίησης.
-
Ρυθμός στα γεύματα, όχι «συνεχές τσιμπολόγημα».
Στόχος: “ήρεμο” (χωρίς εξάρσεις) ανοσοποιητικό περιβάλλον και σταθερός μεταβολισμός.
3) Ρύθμιση του mTOR με φυσικό τρόπο
(διατήρηση ισορροπίας μεταξύ «λειτουργίας» και «επιδιόρθωσης»)
Το mTOR όπως ανέφερα είναι ένας βασικός ρυθμιστής κυτταρικής ανάπτυξης. Δεν θέλουμε να το καταστείλουμε — είναι απαραίτητο. Θέλουμε να το βάλουμε σε ρυθμό.
Όταν το mTOR είναι συνεχώς «ενεργό» (λόγω στρες, κακής διατροφικής σταθερότητας και συχνής πρόσληψης τροφής), η ωοθήκη φθείρεται ταχύτερα.
Στην πράξη:
-
12–13 ώρες νυχτερινή ανάπαυση από τροφή (π.χ. 20:30 → 08:30).
-
Οργανωμένα γεύματα, αντί για συνεχή κατανάλωση μέσα στη μέρα.
-
Προτίμηση υδατανθράκων μετά από κίνηση, όπου η χρήση τους είναι πιο αποτελεσματική.
Στόχος:
Εναλλαγή φάσεων δράσης και αναγέννησης — αυτός είναι ο φυσιολογικός μεταβολικός ρυθμός.
4) Κίνηση που βελτιώνει μικροκυκλοφορία
(έμφαση στη ροή και στην οξυγόνωση της πυέλου)
Η ωοθήκη υποστηρίζεται όταν η κυκλοφορία στην πύελο είναι επαρκής.
Η έντονη άσκηση δεν είναι απαραίτητα καλύτερη — και συχνά μπορεί να επιβαρύνει.
Στην πράξη:
-
Γρήγορο περπάτημα 30–45′ τις περισσότερες ημέρες.
-
Pilates ή λειτουργική ενδυνάμωση 1–2 φορές/εβδ.
-
Αποφυγή υπερβολικής υψηλής έντασης που αυξάνει κορτιζόλη.
Στόχος: σταθερή οξυγόνωση και χαμηλό νευροενδοκρινικό φορτίο.
Αυτό που θέλω να καταλάβετε είναι πως δεν μιλάμε για ριζικές αλλαγές.
Ούτε μιλάμε για «ιδανικές συνθήκες». Εξηγώ συχνά στις ασθενείς μας στο ιατρείο πως ο στόχος είναι να βελτιώσεις κάποιες παραμέτρους μοριακής αντιγήρανσης στο μέτρο που μπορείς και είναι επιστημονικά εφικτό. Είναι λάθος ο στόχος να είναι ουτοπικός. Μιλάμε για ρυθμό, ενέργεια και υποστηρικτική βιολογία.
Η ωοθήκη δεν «καταρρέει» ξαφνικά. Αντιδρά στο περιβάλλον μες στο οποίο ζει.
Και αυτό το περιβάλλον μπορούμε να το επηρεάσουμε.
Σταθερά.Επιστημονικά τεκμηριωμένα. Και πάνω από όλα, ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ.
Παραμένω στη διάθεση σας,
Να είστε καλά,
Χαρούλα